Woonhuis gebouwd door J. Bedaux

Kenmerken

Redengevende omschrijving

Historie

In 1938 ontwerpt de Tilburgse architect Jos. Bedaux voor de familie van houthandelaar P. Aarden in Langeweg een zogeheten boerenhoeve zonder grond. Het vrijstaand woonhuis bestaat uit twee volumes, het in twee lagen gebouwde deel aan de Hazeldonk en het haaks hierop gebouwde eenlaagse deel aan de Zuiddijk.

Locatie

De woning is gebouwd aan de Hazeldonk aan de voormalige verbinding Etten-Leur-Zevenbergen over rivier de Mark (Hazeldonk). De ligging aan de Mark was belangrijk voor de opdrachtgever die zijn bedrijf langs de Mark had. Op deze locatie is nog steeds een bedrijventerrein gevestigd. Het pand is markant gelegen op de hoek van de Zuiddijk en de oude laan Hazeldonk Er bevinden zich monumentale bomen op de rand van het terrein.

Architectuur- en kunsthistorische kenmerken:

Exterieur

Het tweelaagse hoofdgebouw heeft een met oranje oud Hollandse pannen gedekt zadeldak dat door dubbele klokgevels beëindigd wordt. De loggia valt op in de voorgevel. Deze vormgeving hiervan met een deelzuil past Bedaux verder in zijn werk zelden toe. Rechts naast deze loggia bevindt zich de entree die bestaat uit een brede halfronde deur, een houten deurlijst en een luifel op consoles van gekruld zwart geschilderd siersmeedwerk. Boven de luifel is in smeedijzer de naam ‘Hazeldonk’ geschreven. Het zadeldak van het bijgebouw wordt aan de achterkant beëindigd door een tuitgevel. In dit volume bevinden zich de keuken en de bijkeuken. Een tuinmuur verbindt de woning met de achterliggende Vlaamse schuur. In deze muur is een houten toegangspoort aangebracht tussen gemetselde pijlers met natuurstenen afdekstenen met sierbollen. Alle gevels zijn wit geschilderd met een zwarte plint.

Algemeen belang

Het pand is van algemeen belang vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Het pand is van architectuurhistorisch belang vanwege de plaats die het inneemt in het werk van de bekende Tilburgse architect Jos. Bedaux. (1910-1989) Het is een van zijn eerste werken en een fraai voorbeeld van het romantische werk dat Bedaux in zijn traditionele fase voor de oorlog bouwde. Na de oorlog zou Bedaux classicistische elementen in zijn architectuur gaan verwerken om vervolgens rond 1955 tot een modernistische stijl over te gaan die gekenmerkt wordt door een tijdloze ingetogenheid.

Het pand heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van de sociaal economisch ontwikkeling eind jaren dertig toen succesvolle ondernemers uit de steden weg trokken en voor hun vaak grote gezinnen grote villa’s lieten bouwen aan provinciale wegen. Het pand is ook een voorbeeld van een Gesamtkunstwerk, waarbij de architect ook het ontwerp van delen van het interieur en versieringen als buitenarmaturen en diverse smeedwerk ornamenten en de gevelbelettering voor zijn rekening neemt.

Het pand is bijzonder en uniek in deze Noord Westhoek van Brabant. Het pand is tenslotte eveneens van belang vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur en grote delen van het interieur en vanwege de architectuurhistorische zeldzaamheid. Het heeft een Bedaux typerende gevelbehandeling gekregen: een ondergrond van handvorm baksteen gemetseld in Vlaams verband, daarover heen een laag verdunde cement en vervolgens gebroken wit geschilderd. Aan de onderzijde van de gevels een tachtig centimeter hoge zwart geteerde plint. Ook het brede formaat schoorsteen en de krullende klokgevels zijn typerend voor deze Bedaux-architectuur.

Staat van onderhoud

De algemene staat van onderhoud is goed.

Bescherming

De bescherming betreft het pand aan de Hazeldonk 1 in Langeweg inclusief de tuinmuur. De hoofdaspecten van de monumentaal beschermingswaardige onderdelen die in relatie staan tot de monumentale waarden van het gehele object, zijn opgenomen in de redengevende omschrijving. Voor het pand Hazeldonk 1 gaat het om relevante onderdelen van het exterieur en (delen van) aanzichten die vanuit openbare ruimten zichtbaar zijn, in dit geval gaat het voor-, achter en twee zij-aanzichten van het hoofdgebouw (woning) twee zijaanzichten van de eenlaagse aanbouw aan de Zuiddijk en de tuinmuur (excl. gemaaltje). De Vlaamse schuur, valt buiten de bescherming.

Toekomstige veranderingen of aanpassingen zullen hieraan getoetst worden.

Waarderingscriteria